Święta Marta – patronka hotelarzy i gospodyń domowych

Marta była siostrą Łazarza i Marii. Jako świętą czczą ją zarówno katolicy, jak i prawosławni. Poniżej modlitwa do św. Marty.

Według przkazów, Chrystus był częstym gościem w domu rodzeństwa w Betanii niedaleko Jerozolimy.

Co znaczy imię Marta?

Imię Marta (aram. מרתא, gr. Μάρθα) wywodzi się z języka semickiego, aramejskiego lub hebrajskiego (dwa ostatnie są językami Biblii). Choć najczęściej jest tłumaczone jako „pani domu, gospodyni”, to źródłosłów imienia znajduje się w czasowniku מרר (marar), który oznacza „być gorzkim”, „być strapionym” (zob. Hi 27, 2 czy Rt 1, 20). Od niego pochodzi częsty biblijny przymiotnik מר mar (gorzki) czy מרה mara (gorzka).

Hebrajska idea gorzkości ma związek z jednej strony z żalem, strapieniem, smutkiem, ale z drugiej strony z siłą. Posiłek z nutą goryczy jest posiłkiem o „silnym”, wyrazistym smaku. Analogiczny rdzeń w języku ugaryckim, arabskim i aramejskim oznacza „wzmacniać”, jak też „błogosławić” czy „nakazywać”.

Święta Marta w Ewangeliach

W tradycji chrześcijańskiej święta Marta jest wzorem skrzętnej i zapracowanej gospodyni. W Ewangelii według świętego Łukasza czytamy o odwiedzinach w domu Jezusa, Marty i Marii. Marta krzątała się, by mu usłużyć, Maria zaś usiadła u jego stóp, zasłuchana. 

Marta zwróciła się do Jezusa, by nakazał Marii, aby jej pomogła. Jezus odpowiedział: „Marto, Marto, troszczysz się i niepokoisz o wiele, a potrzeba mało albo tylko jednego. Maria obrała najlepszą cząstkę, której nie będzie pozbawiona” (por. Łk 10, 38-42).

Gdy Jezus przybył do Betanii po śmierci Łazarza, Marta wyszła mu na spotkanie i powiedziała do niego: „Teraz wiem, że Bóg da ci wszystko, o cokolwiek byś prosił Boga”. Odpowiedział: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem”. Wówczas padło jej wyznanie wiary: „Ja mocno wierzę, żeś ty jest Mesjasz, Syn Boży” (por. J 11, 1-45). 

Maria i Marta gościły też Jezusa po wskrzeszeniu Łazarza.

Ewangelista Jan opisuje wizytę Jezusa u Łazarza na sześć dni przed wieczerzą paschalną, gdzie posługiwała Marta (J 12, 1-11).

Z Betanii Jezus wyruszył na osiołku do Jerozolimy w Niedzielę Palmową (Mk 11, 1). I w pobliżu Betanii Jezus wstąpił z Góry Oliwnej do nieba (Łk 24, 50).

Ikonografia i legendy

Ikonografia ukazuje św. Martę w strojach gospodyni z pękiem kluczy za pasem. Ale zdarzają się też przedstawienia w odświętnej sukni i w koronie na głowie. Jej atrybutami to drewniana łyżka (chochla kuchenna), sztućce, księga, naczynie, różaniec.

Na niektórych wizerunkach zobaczymy ją, jak prowadzi smoka na pasku lub kropi go kropidłem – na te wyobrażenia wpływ mają prowansalskie legendy, znane też jako legendy z krainy d'Oc.

Wedle jednej z legend, w których ludowa pobożność silnie wiązała się z przedchrześcijańską mitologią, po Wniebowstąpieniu Chrystusa Marta wraz z rodzeństwem znalazła się we Francji. Jakim sposobem? Wedle tej legendy po wniebowstąpieniu Jezusa Żydzi wprowadzili Łazarza, Marię i Martę na statek bez steru i puścili ich na morze. Dzięki bożej łasce wylądowali jednak szczęśliwie u wybrzeży Francji, właśnie niedaleko Marsylii. 

Łazarz został biskupem Marsylii, Maria pokutowała w pustelni, a Marta założyła żeński klasztor. Wedle prowansalskich legend miała też pokonać smoka Taraska i dzięki temu ocalić miasto Tarascon. 

Część badaczy chrześcijańskiej starożytności przyjmuje, że rodzeństwo nie opuściło Betanii i tam zmarło, a ich relikwie zostały wywiezione do Europy, aby uchronić je od zniszczenia przez Turków i Arabów, którzy zajęli Ziemię Świętą. I rzeczywiście relikwie Łazarza odnaleziono na Cyprze, a relikwie świętej Marty znajdowały się w prowansalskim mieście Tarason – ostatecznie jednak zaginęły.

Na chrześcijańskim Wschodzie kult świętej Marty datuje się od wieku V, na Zachodzie - od wieku VIII.

Już w VI wieku p. n. Chrystusa istniała w Betanii bazylika na miejscu, gdzie miał stać dom Łazarza i jego sióstr.

Bibliści w wizerunkach świętej Marty i świętej Marii z Betanii widzą figurę Kościoła zarówno w działaniu, jak i w kontemplacji. To Kościół, który musi wsłuchać się w Boga, by móc dobrze działać w świecie. 

Wspomnienie liturgiczne świętej Marty z Betanii przypada na 29 lipca.

Modlitwa do św. Marty

O cudowna św. Marto,

uciekam się pod Twoją opiekę

powierzając się Tobie całkowicie

o pomoc w moich potrzebach

i wsparciu w moich doświadczeniach.

Pocieszaj mnie w smutkach i potrzebach,

o co usilnie proszę przez Twoją radość,

która napełnia, kiedy w domu Twoim w Betanii gościłaś Zbawiciela świata, Jezusa.

Proszę Cie uproś dla mnie i dla mojej rodziny,

abyśmy w sercach Boga zachowali,

a przez to na lekarstwo w naszych troskach zasłużyli. zasłużyli,

a szczególnie w aktualnej potrzebie (wypowiedz potrzebę), Ja Ciebie proszę

Wspomożycielko we wszystkich potrzebach,

pokonaj wszystkie trudności tak jak zwyciężyłaś smoka, kładąc go u swych stóp.

KW