Papryka - bogata w witaminy. Przepisy na potrawy z papryki

Świeża papryka zawiera więcej witaminy C niż cytryna, a sproszkowana poprawia trawienie i pobudza apetyt. Dlatego jesienią i zimą warto szczególnie sięgać po paprykę. 

Odmiany papryki

Papryka (Capsicum L.) jest rośliną należącą do rodziny psiankowatych. Uważana jest za jedno z najzdrowszych warzyw . Występuje w różnych postaciach i kolorach. Może być słodka i łagodna w smaku albo ostra i piekąca. Ostry smak i zapach papryki zależy od ilości obecnego w jej składzie alkaloidu kapsaicyny. Odmiany papryki słodkiej zwierają znacznie mniej tego związku niż odmiany ostre. Papryka może być czerwona, zielona, żółta, brązowa lub pomarańczowa.

Składniki papryki

Papryka czerwona jest bardzo dobrym źródłem antyoksydantów mających prozdrowotny wpływ na organizm człowieka, m.in. witaminy C (w średniej sztuce papryki ważącej około 200 g jest 288 mg witaminy C). Papryka żółta i papryka czerwona zawierają czterokrotnie więcej witaminy C niż cytryna.

Oprócz wit. C w papryce znajdziemy też witaminę E, prowitaminę A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9),  witaminy C , E i K. Połówka średniej wielkości czerwonej papryki daje 100% dziennego zapotrzebowania na beta-karoten, zaś dwa jej strąki są w stanie uzupełnić niedobory witaminy E i K. 

Papryki są (obok pomidorów) także źródłem potasu i likopenu, który znany jest ze swoich właściwości przeciwnowotworowych. Dla organizmu jest łatwiej przyswajalny, jeśli poddany zostanie choćby niewielkiej obróbce termicznej. W papryce znajdziemy również minerały - cynk, fosfor, magnez, mangan, potas, sód, wapń i żelazo.

Papryka – właściwości lecznicze

Sproszkowana ostra papryka to stosowany od lat w medycynie ludowej lek na bóle głowy. Kapsaicyna, nadająca papryce piekący smak, ma działanie rozgrzewające i przeciwbólowe. Oczyszcza drogi oddechowe, łagodząc objawy przeziębienia.

Witaminy C, A i E hamują starzenie się komórek, wzmacniają odporność, poprawiają kondycję naczyń krwionośnych, osłabiają szkodliwe działanie złego cholesterolu, chroniąc przed miażdżycą.

Jedzenie papryki zmniejsza ciśnienie krwi. Chroni przy tym przed przedwczesnym zwapnieniem naczyń krwionośnych.

Spożywanie surowej lub duszonej papryki wspomaga procesy trawienia, dlatego zalecane jest w atonii żołądka i jelit, niedostatecznym wydzielaniu soków trawiennych, wzdęciach i zaparciach. 

Papryka w kuchni

Papryka używana jest w kuchni jako przyprawa (suszona) lub świeża jako składnik wielu dań. Papryka doskonale nadaje się do przyrządzania różnego rodzaju sałatek czy surówek. Nadaje się również do gotowania, duszenia, pieczenia, smażenia, a także grillowania. 

Papryka w formie suszonej jako przyprawa jest niezastąpionym dodatkiem do przeróżnych dań mięsnych oraz rybnych. Stosowana również do potraw z jaj, sałatek, z ryżem, ziemniaków, makaronu oraz dań warzywnych. Najczęściej do produkcji przyprawy wykorzystuje się odmiany papryki – pepperoni, tabasco, cayenne oraz popularne w Polsce chilli i czuszkę.

Suszona papryka zachowuje wiele składników odżywczych. Sproszkowaną paprykę należy dodawać dopiero pod koniec gotowania do lekko ostudzonych potraw. Związane jest to z tym, że pod wpływem wysokiej temperatury smak papryki staje się bardziej gorzki, a barwa znacznie ciemnieje. 

Papryka to warzywo niskokaloryczne, zatem chętnie sięgają po nie osoby na dietach odchudzających (28 kcal/100 g). W skład papryki wchodzi około 6,6 g węglowodanów na 100 g warzywa, 1,3 g białka i 0,5 g tłuszczu.

Papryka marynowana 

Składniki:

• 1,5 kg papryk w rożnych kolorach
• 1 mała cebula
• 3 ząbki czosnku
• 5 listków laurowych
• 10 ziaren ziela angielskiego
• 25 ziaren czarnego pieprzu
• około 1,5 łyżeczki ziaren goryczy
• 5 gałązek świeżego tymianku lub kopru ogrodowego
• Na zalewę: 1 litr wody, 1,5 szklanki octu spirytusowego, 1 szklanka cukru, 1 łyżka soli. 

Przygotowanie:

Najpierw robimy zalewę. W garnku zagotowujemy wodę, wlewamy ocet, wsypujemy cukier i sól (najlepiej niejodowaną). Mieszamy, zagotowujemy i skręcamy ogień. Gotujemy na małym palniku ok. 5 minut. Gasimy ogień i studzimy zalewę. Będzie dobra na ok. 5 półlitrowych słoików.  

Do każdego słoiczka wsypujemy po 1/3 łyżeczki ziaren gorczycy, po pięć ziaren czarnego pieprzu oraz po dwa ziarna ziela angielskiego. Po jednym, małym listku laurowym, po kilka piórek cebuli, po kilka plasterków obranego i pokrojonego czosnku oraz po jednej gałązce świeżego tymianku lub kopru ogrodowego. 

Papryki myjemy, kroimy na ćwiartki, wycinamy gniazda nasienne i wkładamy je do słoików. Każdy słoik zalewamy przygotowaną wcześniej zalewą i zakręcamy. Słoiki chwilę pasteryzujemy i odstawiamy w chłodne miejsce. Domowa papryka konserwowa jest gotowa do jedzenia najwcześniej po tygodniu, ale najlepsza będzie po dwóch tygodniach marynowania. 

Papryka faszerowana

Składniki:

• 4 papryki
• 350 g mielonego mięsa
• 2 łyżki oliwy
• 1 cebula
• 2 ząbki czosnku
• 2 łyżki posiekanej natki
• 100 g (1 woreczek) ryżu
• 1 jajko
• 2 łyżki koncentratu pomidorowego
• 100 g żółtego sera
• 1 pomidor
• pół łyżeczki tymianku
• 1 łyżeczka słodkiej papryki
• 1 łyżeczka kurkumy
• 2 łyżeczki oregano

Przygotowanie:

Ryż gotujemy do miękkości w osolonej wodzie. Na patelni na oliwie po kolei: zeszklić pokrojoną cebulę, starty czosnek, zmielone mięso i dokładnie obsmażyć. Dodajemy przyprawy (teraz tylko 1 łyżeczkę oregano). Dodajemy koncentrat pomidorowy oraz natkę i smazymy przez ok. 2 minuty. Do tego dodajemy ryż, mieszamy chwilę. Po lekkim przestudzeniu dodać jajko i wymieszać. 

Piekarnik nagrzewamy do 200 stopni C. Papryki kroimy na połówki i usuwamy nasiona. Wnętrze doprawiamy solą, pieprzem, oliwą i układamy w naczyniu żaroodpornym. Papryki wypełniamy farszem, na wierzchu kładziemy plasterek pomidora, doprawiamy solą i resztą suszonego oregano. Wstawiamy do piekarnika, do naczynia wlewamy ok. pół szklanki wody i pieczemy przez 35 minut. 

Wyjmujemy na chwilę naczynie. Paprykę posypujemy startym serem i zapiekamy jeszcze przez ok. 5 - 10 minut, aż ser będzie roztopiony.

Hummus paprykowy

Składniki:

• 1 czerwona papryka
• 1 puszka ciecierzycy
• serek philadelphia lub inny śniadaniowy śmietankowy
• 2 łyżki oliwy z oliwek
• 1 ząbek czosnku 
• 1 łyżeczka soli
• 1 łyżeczka słodkiej czerwonej papryki

Przygotowanie:

Paprykę myjemy, tniemy w paski,  wkładamy na blaszkę, solimy, skrapiamy oliwą i wkładamy do piekarnika. Pieczemy ok. 30 minut w 200 stopniach. W międzyczasie do blendera wkładamy odsączoną ciecierzycę, serek, oliwę z oliwek, czosnek, sól, czerwoną słodką paprykę. Gdy papryka się upiecze dodajemy ją do reszty składników i wszystko razem miksujemy. Hummus gotowy, przechowujemy go w lodówce. 

Sok paprykowy

Składniki

• 1 papryka czerwona
• ćwierć małej białej kapusty (bez głąba,)
• ok. 200 g truskawek 
• 3 jabłka
• 1 gruby plaster imbiru

Przygotowanie: 

Owoce i warzywa myjemy, kroimy na mniejsze kawałki i wrzucamy do wyciskarki soku. Jeśli nie mamy wyciskarki, musimy je obrać, zblendować, a potem spróbować odcisnąć z nich sok. 

Ajwar - sos paprykowy

Składniki:    

• 6-8 czerwonych papryk
• 2 duże bakłażany
• 1 ząbek czosnku 
• sok z 1 cytryny
• pół szklanki oliwy z oliwek
• 1 łyżka posiekanej natki z pietruszki
• sól i pieprz 

Przygotowanie: 

Bakłażany i papryki myjemy, kroimy na połówki, papryki oczyszczamy z gniazd nasiennych. Warzywa kładziemy na blachę i wkładamy do piekarnika nagrzanego do temperatury 200 stopni C. Pieczemy ok. pół godziny. Gorące warzywa przekładamy do misy na ok. 10 minut i przykrywamy folią, aby się zaparzyły. Następnie obieramy je ze skóry i rózgniatamy. Dodajemy sól, pieprz, oliwę i sok cytrynowy do smaku, cały czas mieszając. Na koniec dosypujemy pietruszki i zamykamy w czystym szklanym słoiku. Ajwar przechowujemy w lodówce do 7 dni. Dłuższe przechowywanie wymaga pasteryzacji.

Komu papryka szkodzi

Nadmierne ilości papryki (szczególnie tej ostrej) mogą być niekorzystne dla przewodu pokarmowego, a w szczególności dla błony śluzowej żołądka, dwunastnicy, a także wątroby. Również osoby będące na diecie łatwostrawnej powinny ograniczać spożywanie surowej papryki – nawet tej łagodnej. Powinna być również wyeliminowana z diety osób cierpiących na różnego rodzaju choroby reumatyczne i artrozy, a także osoby uczulone na paprykę.

Pochodzenie papryki

Papryka wywodzi się z Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie uprawiano ją 2500 lat p.n.e. Już Aztekowie wiedzieli, że papryka sprzyja długowieczności, zachowaniu ładnej cery i sił witalnych.

Do Europy trafiła za sprawą Krzysztofa Kolumba, Diego Alvaraeza Chanca, który w XV wieku sprowadził ją do Hiszpanii, skąd potem rozprowadzono ją po całej Europie.

Szczególnie upodobali ją sobie Węgrzy. Słodko-ostra odmiana Hungarian hot określana jest mianem „czarnego złota”, jako że odgrywa u nich niezwykle ważną rolę gospodarczą.

W Polsce papryka zaczęła być uprawiana w latach 80. w regionie radomskim. W przeciągu ostatnich 15 lat w Polsce produkcja papryki znacznie się rozwinęła. Uprawia się ją już nie tylko w „zagłębiu radomskim”, lecz także na Lubelszczyźnie, w rejonie Sandomierza i Grudziądza. Do największych producentów papryki na świecie należą: Meksyk, Chiny oraz Indie.

ja