Szczaw. Jakie ma właściwości, jak przygotować?

Zupa szczawiowa to danie najczęściej kojarzone ze szczawiem. Ale tę roślinę można przygotować też na inne sposoby.

To popularne ziele, znane po łacinie jako Rumex L., występuje w blisko dwustu gatunkach. Zwykle występuje na terenach silnie przekształconych przez człowieka, czyli ruderalnych.

Innym zdrowym warzywem są szparagi.

Rodzaje szczawiu

Ta niska, zielona roślina ma długie, lancetowate liście i małe czerwonawe kwiatki. Zarówno zupa szczawiowa, jak i inne potrawy przygotowane na jego bazie mają charakterystyczny kwaskowaty posmak, który gasi pragnienie. Za smak odpowiada kwas szczawiowy i jego rozpuszczalne sole. Dlatego – obok chłodnika – szczawiowa jest zupą częściej podawaną w wielu polskich domach w okresie wiosenno-letnim.

 Starożytni Egipcjanie stosowali szczaw by złagodzić niestrawności. Jego lecznicze właściwości zauważył również Hipokrates.

Uprawne gatunki to szczaw tarczolistny (szpinak rzymski), szczaw ogrodowy, szczaw żółty (szpinak angielski). Większość uprawnych gatunków traktowana jest jako warzywo lub przyprawa do potraw.

Lecznicze gatunki (chociażby szczaw kędzierzawy) zawierają rutynę, hiperozyd, kwercetynę, glikozydy antrachinowe oraz garbniki. Szczaw omszony stosowany jest w weterynarii.

Część gatunków szczawiu to rośliny ozdobne. Są wśród nich szczaw alpejski, lancetowaty, polny.

Szczaw jest zdrowy

Szczaw to prawdziwa kopalnia witam i minerałów. Znajdziemy w nim witaminę C, A, E, a także witaminy z grupy B. Nie brakuje w nim również żelaza, magnezu, fosforu, cynku, wapnia, potasu, sodu. Szczaw to także błonnik i białka. Dlatego – szczególnie w sezonie wiosenno-letnim, powinniśmy częściej sięgać po zupy i sałatki ze szczawiu, niż suplementy diety.

Kwaskowa roślina przysłuży się również osobom na diecie. - 100 gramów szczawiu to około 21 kcal.

Szczaw wspomaga procesy trawienne. Dzięki garbnikowi działa leczniczo przy biegunce i chorobach układu pokarmowego. Jest moczopędny i krwiotwórczy. Niektóre gatunki rośliny mają właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Ziele szczawiu pomaga przy infekcji górnych dróg oddechowych.

Szczaw wspomaga leczenie ran – choćby w formie okładu może być stosowany przy owrzodzeniach i oparzeniach I i II stopnia.

Szczaw w kuchni - Jak ugotować zupę szczawiową

W polskich kuchniach na ogół gości szczaw zwyczajny. Na jego bazie powstaje zupa szczawiowa, przyrządzana z posiekanych liści rośliny i śmietany.

Francuzi gustują w sosie szczawiowym jako dodatku do ryb. Przygotowuje się go podobnie jak zupę, jest jednak gęstszy. Sos szczawiowy można stosować również do innych smażonych mięs.

Do potraw warto wybierać młode, jędrne listki. W kuchni trzeba szczaw dokładnie przebrać, obciąć końce i umyć.

Jajko w szczawiowej to nie tylko kulinarny pomysł na ciekawy smak - produkty bogate w wapń, w tym jajka, mleko, śmietana, jogurt ograniczają działanie kwasu szczawiowego.

Szczawiową możemy zrobić zarówno ze świeżego szczawiu, jak i szczawiu ze słoika.

Oprócz solidnej garści szczawiowych liści będziemy potrzebować:

• pół marchewki
• ćwierć pietruszki
• pół cebuli
• trzy ziemniaki
• łyżeczkę masła
• łyżeczkę oleju
• bulion warzywny
• liść laurowy
• kilka ziarenek ziela angielskiego
• szczyptę oregano
• sól, pieprz (według uznania)
• ¼ szklanki tłustej śmietany
• 1-2 jaja na twardo
• łyżkę posiekanej natki pietruszki

Do dużego garnka trzeba wrzucić po łyżeczce masła i oleju. Do tego dodać pokrojoną marchewkę i pietruszkę. Dusić je przez około pięć minut pod przykryciem. Potem dodajemy pokrojoną w kostkę cebulę. Całość dusimy kolejne dziesięć minut. Później dodajemy ziemniaka pokrojonego w kostkę. Jarzyny zalewamy w całości bulionem warzywnym .

Do zupy powinny też trafić: liść laurowy, ziele angielskie, oregano, pieprz i sól. Wywar gotujemy aż warzywa będą miękkie. Pod koniec wsypujemy poszatkowane liście szczawiu. Dodajemy śmietanę i natkę pietruszki.

Zupę podajemy z ugotowanym na twardo jajkiem i ziemniakami. Wyśmienicie smakuje szczawiowa z młodymi ziemniaczkami.

Sałatka ze szczawiu

Szczaw to nie tylko szczawiowa. Kulinarną odpowiedzą na narastające latem upały są coraz częściej lekkie sałatki ze świeżymi liśćmi szczawiu. Zielono i smacznie: szczaw, szpinak, pomidory, rzodkiewki, ogórek to jeden z pomysłów na sałatkę szczawiową.

Najpierw przygotowujemy sos. Następnie do miski dodajemy oliwę z oliwek, świeży sok z cytryny, ocet balsamiczny i odrobinę miodu. Całość dokładnie mieszamy. Osobno przygotowujemy opłukane i suche liście szczawiu i szpinaku. Dodajemy umyte i pokrojone zwykłe pomidory lub w całości – umyte i przekrojone na pół pomidorki koktajlowe. Rzodkiewkę i ogórek kroimy na cienkie plasterki.

Warzywa dodajemy do szczawiu i szpinaku. Raz jeszcze mieszamy wcześniej przygotowany sos i dodajemy go do reszty potrawy, Do smaku doprawiamy solą i pieprzem.

Szczaw - przeciwwskazania

Ważne! Dziennie spożycie szczawiu nie powinno przekraczać 90 gram. Kwas szczawiowy może sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych.

Rośliny nie powinny spożywać ani stosować wewnętrznie jako leku osoby cierpiące na reumatyzm i chore na osteoporozę.

Z kolei alergicy uczuleni na szczaw powinni zachować szczególną ostrożność od maja do sierpnia. Wówczas pyłki rośliny mogą powodować bóle głowy, alergiczny katar sienny, łzawienie, szczypanie i swędzenie oczu.

KW