Witamina C - jak to jest z jej skutecznością? Witamina C lewoskrętna - czym się różni?

Witamina C, czyli kwas askorbinowy, to najpopularniejsza witamina, zażywana zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Wokół niej narosło wiele mitów, m.in. że jest niezawodnym lekiem na przeziębienie, oraz że nie można jej przedawkować. Ostatnio modne stało się leczenie tzw. lewoskrętną witaminą C.  Czy naprawdę działa lepiej?

Witamina C to suma kwasów askorbinowego i dehydroaskorbinowego. Można ją znaleźć w aptece pod wieloma nazwami. 
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie. 

Cząsteczkę kwasu askorbinowego tworzy sześć atomów węgla, osiem atomów wodoru i sześć atomów tlenu. Literowe oznaczenia występujące w nazwach tego kwasu mówią o tym, po której stronie położona jest grupa hydroksylowa. 

Witamina C - działanie

Witamina C odgrywa ważną rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Bierze udział:

• w syntezie kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny, co wpływa na przyspieszenie procesu gojenia się ran i zrastania kości
• wzmacnia dziąsła i zęby, zabija bakterie wywołujące próchnicę zębów
• w przemianie aminokwasów
• ułatwia asymilację żelaza oraz gromadzenie tego pierwiastka w szpiku kostnym, śledzionie i wątrobie, co zapobiega niedokrwistości 
• w metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych
• w zachowaniu potencjału oksydacyjno-redukcyjnego w komórce i w transporcie elektronów
• w działaniu ochronnym wobec witaminy E
• w podnoszeniu odporności organizmu na choroby bakteryjne i wirusowe, ponieważ ma właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne
• Pomaga eliminować wolne rodniki z organizmu
• Stabilizuje psychikę.

Witamina C - skuteczna na przeziębienie?

Powszechnie uważa się, że codzienne zażywanie 1-2 tabletek witaminy C może zmniejszyć częstotliwość, czas trwania lub nasilenie objawów przeziębienia. Tymczasem badania kliniczne tego nie potwierdzają. Okazuje się, że przyjmowanie witaminy C w czasie przeziębienia ani nie skraca, ani nie łagodzi jego objawów. Z kolei codziennie przyjmowana profilaktycznie witamina C wprawdzie skraca czas trwania przeziębienia, ale bardzo niewiele (o 8% u dorosłych i 14% u dzieci). Grupą, na którą witamina C wywiera największy wpływ są ciężko trenujący sportowcy, np. maratończycy. W tej grupie, przyjmowanie witaminy C zmniejszyło ryzyko przeziębienia o połowę.

Czy witamina C chroni przed rakiem? 

Nie ma na to jednoznacznych dowodów. Badania laboratoryjne wykazywały, że podawanie dużych dawek witaminy C nie tylko spowalniało wzrost komórek wielu rodzajów nowotworów złośliwych, ale i ograniczało ich rozsiew. Ale, co sprawdzało się w przypadku grup komórek, niekoniecznie tak samo działało w odniesieniu do całego organizmu. W testach na zwierzętach okazywało się, że u jednych witamina C pomagała niszczyć komórki nowotworowe, a u innych wchodziła w interakcje z lekami przeciwnowotworowymi, w rezultacie doprowadzając do większego wzrostu guza.

Były prowadzone także badania z udziałem ludzi, jednak na bardzo małych grupach uczestników, zatem  ich rezultaty nie dają pewności co do bezpieczeństwa i skuteczności suplementowania witaminy C u chorych onkologicznie. Podsumowując, witamina C nie jest obecnie rekomendowana jako leczenie wspomagające przy nowotworach, ani tym bardziej – jako lek na raka.

Niedobór i nadmiar witaminy C

Kwas askorbinowy nie jest toksyczny, ale przyjmowany w nadmiarze (dawki powyżej 2 g na dobę) może wywoływać dolegliwości żołądka, nudności, biegunkę, wymioty, wysypkę skórną, obniżać odporność po radykalnym zmniejszeniu dawki. Zazwyczaj jednak jego nadmiar wydalany jest z organizmu wraz z moczem.

W przypadku witaminy C objawy jej niedoborów są zróżnicowane w zależności od ilości dostarczonej z pożywieniem oraz od indywidualnych reakcji organizmu na jej niedostateczne spożycie. Najczęstszymi objawami niedoboru witaminy C są:

• zaburzenia w tworzeniu kolagenu 
• zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych i cholesterolu
• osłabienie naczyń włosowatych i możliwość wystąpienia krwawych wybroczyn w różnych narządach
• niedokrwistość
• zmniejszona odporność na infekcje
• ogólne osłabienie organizmu, bóle mięśni, zmęczenie, brak apetytu
• zmiany w dziąsłach – obrzmienie, krwawienie dziąseł. 

Całkowity brak witaminy C prowadzi do szkorbutu.

Witamina C w większych pojedynczych dawkach nie jest toksyczna, jednakże spożywana w większych ilościach przez dłuższy czas u niektórych ludzi może się przyczyniać do powstawania kamieni w nerkach i częstszego oddawania moczu.

Stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy C w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki tej witaminy, według klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należą do kategorii C. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach wykazano działanie niepożądane na płód, jednak jej wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych. 

Należy pamiętać, że zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta pod wpływem stresu, u starszych osób, u osób palących papierosy oraz u alkoholików.

Witamina C lewoskrętna

Witamina C lewoskrętna to potoczna nazwa kwasu  L-askorbinowego. Oznacza to w praktyce położenie grupy hydroksylowej po lewej stronie. Z kolei skręcalność optyczna to inna właściwość cząsteczki, bazująca na tym, w jaki sposób skręca ona spolaryzowane światło – w prawo, czy w lewo. W przypadku kwasu L-askorbinowego cząsteczka witaminy C skręca płaszczyznę polaryzacji światła w prawo, więc jest prawoskrętna. Nazwa "lewoskrętna witamina C" jest fałszywa, bowiem skręcający wiązkę światła w lewą stronę kwas d-askorbinowy nie występuje w przyrodzie i nie spełnia funkcji witaminy. 

Tzw. lewoskrętnej witaminie C ma przypisywany jest szereg cudownych właściwości, m.in. lepsze przyswajanie, skuteczność i wspomaganie procesów metabolicznych i układu odpornościowego i nerwowego, a nawet leczenie chorób nowotworowych i boreliozy. Tymczasem to nic innego, jak działanie witaminy C, tradycyjnej, prawoskrętnej, tylko podane w marketingowym chwycie, by sprzedać klientowi droższy suplement. 

Gdzie można znaleźć witaminę C

Źródłem witaminy C w diecie są warzywa, owoce i ich przetwory, takie jak natka pietruszki, czerwona papryka, brukselka, brokuły, kalarepa, szpinak, szczypiorek, czarne porzeczki, truskawki, kiwi, cytrusy, owoce dzikiej róży, acerola, rokitnik. Jej wysoka zawartość znajduje się także w kiszonkach. 

Witamina ta należy do najmniej trwałych – rozpada się pod wpływem ogrzewania, więc proces obróbki cieplnej produktów spożywczych i przygotowywania potraw może doprowadzić do utraty nawet 75% witaminy C w nich zawartej.

ja